Sosyal fobi, Sosyal ortamlarda başkaları tarafından inceleme altında tutulduğu korkusu, performans gösterilmesi gereken durumlarda eleştirilme, küçük düşme ya da utanç duyacağı bir şey yapma korkusunun yaşanmasıdır. Kişi bu korkunun yaşanmasından kurtulmak için bu tür sosyal ortamlara girmekten kaçınır.
Sosyal fobisi olan kişiler sıklıkla: Hiç cesaretim yok, hep kendimle uğraşıyorum, sevdiğim bir ortamda bile kendimi rahatsız edecek bir şeyler buluyorum, başkalarının yanında hep huzursuzum, kendi evimde rahat ediyorum ama bu sefer de insanların yanında yaptıklarımı düşünüyorum kendi kendime yüzüm kızarıyor, utanç hissediyorum, insanların yanında bir şey konuşacak olsam ya yüzüm kızarırsa, ya konuşurken gülecekleri bir şey söylersem, ya beni eleştirirlerse diye düşünmekten bir türlü konuşmayı beceremiyorum gibi cümleler kurarlar.
Sosyal fobilerde üzerinde durulması gereken ana nokta hastanın sosyal ortamlarda başkalarının değerlendirmeleriyle ilgili korkularıdır. Bu tür hastaların bilişsel süreçleri, başkalarının onayıyla ilgili normal bir onaylanma isteğinin neredeyse yaşamsal bir gerekliliğe dönüşmesine neden olur.
Sosyal fobi sıklıkla şu durumlarda ortaya çıkabilir:
Topluluk içinde konuşma, panik yaşama
Partiye katılma, yabancılarla tanışma gibi sosyal aktiviteler
Bir iş yaparken başkaları tarafından izlenme
Patron veya amir gibi üstleri ile konuşma
Karşı cinsten birileri ile tanışma veya buluşma
Umumi tuvaletleri kullanma
Telefonda konuşma
Başkalarının yanında yazı yazma
Herkesin içinde yüz kızarması veya kontrolünü kaybetme korkusu v.b.
Bu hastalar korktukları durumlarla karşılaştıklarında anksiyeteleri artar. Örneğin sosyal fobisi olan bir öğrenci ders anlatmaya kalktığında dili tutulur, yüzü kızarır, söyleyeceklerini unutur, herkes ona bakıyormuş gibi gelir ve bu nedenle performansı düşer. hastalar korkularının anlamsız olduğunun farkındadır ancak korkularına engel olamazlar.
Ebeveyni tarafından sürekli azarlanan, aşırı korunup kollanan, inisiyatif kullanmasına izin verilmeyen, girişkenlik konusunda cesaretlendirilmeyen yetersiz ya da beceriksiz olduğu şeklinde bir algıyla yetiştirilen çocuklarda sosyal fobi görülme olasılığı yoldukça yüksektir. ya da ihtiyaçlarını kendisi nasıl karşılayacağının öğrenmesine müsade edilmeyen, her ihtiyacı ebeveyni tarafından karşılanan çocuklar yabancılarla sosyal deneyimlerinde zorluklar yaşayabilmektedirler. Çünkü karşılaştıkları insanlar (örneğin okula yeni başlayan çocuk için okuldaki arkadaşları olabilir) hayatın gerçeklerine uygun olarak, ona ebeveynleri gibi hassas davranmazlar. Böyle bir durum neticesinde çocuk ruhsal dünyasının kaldırabileceğinin üstünde bir kırılma yaşayabilir ve bu durumun onda yaratacağı değersizlik ve yetersizlik hissi zamanla bir sosyal fobiye neden olabilmektedir.
Bu şekilde yetiştirilen çocuk başkaları karşısında utanma duygusundan kendini kurtaramaz. Bu yüzden toplumdan kaçınmaya başlar, başkalarıyla konuşmaktan çekinir. İnsanlarla iletişim kurmaktan kaçındığı için bu konuda bilgisiz ve yetersiz kalır. Herhangi bir kişiyle konuşurken hata yapacağı kaygısı, onu giderek insanlardan uzaklaştırır.
Ergenlik dönemine geldiğinde ise arkadaşlarıyla daha rahat konuşabilmek, hissettiği kaygıyı azaltabilmek için kendisine geçici olarak rahatlama hissi vermesi nedeniyle alkole başvurabilmekte ve tekrarlayan alkol alımı alkol bağımlılığı riskini arttırmaktadır.
Sosyal fobinin tedavisi için uygulanan psikoterapi teknikleri oldukça etkili sonuçlar vermektedir.
Terapi Enstitüsü- Beylikdüzü- İstanbul
