Nörobiyoloji alanındaki son çalışmalar çocuklar ve yetişkinler için uykuya giderek daha fazla önem atfetmektedir. Uykunun hafıza ve yaratıcılık için olduğu kadar düşünme ve öğrenme becerileri açısından da önemi son yıllardaki araştırmalarla desteklenmektedir.

   Uyku, öğrenme sürecini uygun düşünce yapısına hazırladığı kadar öğrenme sonrası içinde oldukça gereklidir. Uyku sayesinde gün boyunca uygulamalı öğrenilen pek çok bilgi uzun süreli belleğe geçer. ABD'li nörobilimci Terry Sejnowski bu durumu çok güzel tarif eder: “İnşaat işleri devam ederken evde olmak istemezsiniz çünkü her yer darmadağınıktır.” İşte gün boyu pek çok şeyi deneyerek uygulamalı öğrenen çocuklar için tüm bu günün üzerine iyi bir uyku çekmek oldukça önemlidir. Sue Palmer bu durumu “üzerine uyumak” olarak tarif eder.

   Günün sonunda iyi bir uyku çekmenin neden önemli olduğundan biraz daha ayrıntılı bahsedecek olursak araştırmalar bunda REM uykusunun payı olduğunu göstermektedir. REM uykusundayken beyin, gün boyu kazanılan deneyimleri tekrar eder, elden geçirir. Araştırmalar, REM uykusu boyunca görülen beyindeki aktivite örüntülerinin gerçeğinin onları yaparken ki görülenler ile tam bir eşleşme içinde olduğunu göstermektedir. Deneyimleyerek öğrenmenin biriktirerek/istifleyerek gerçekleştiği düşünüldüğünde REM uykusunun bu istifleme sürecini hızlandırdığı düşünülmektedir. REM uykusundan sonra tekrar alıştırma/deneme yapan çocuklarda bu birikme artacaktır.

“Üzerine uyumak” Pediatrik uyku uzmanı Marc Weissbluth’e göre çocukların dikkat süreleri ve bir işte sabır gösterme gibi özellikleri için de önemlidir. Weissbluth gün içinde uyumayan 4 ile 18 aylık bebeklerin dikkat sürelerinin daha kısa olduğu veya bir faaliyetle uğraşırken daha az sabır gösterdiğini söylemektedir. Ayrıca yine Weissbluth; bu çocukların büyüyünce daha uyumsuz ve hiperaktif olma eğilimi içinde olduğunu gösteren araştırmalardan söz eder. 

   Aslında küçük çocukların gün içindeki uyku rutini düşünürsek 24 saat içinde pek çok kısa veya uzun süreli uyku kestirmelerine neden ihtiyaç duyduklarını anlamak mümkündür.

Bu durum küçük çocuklar ve bebekler kadar daha büyük çocuklarda da benzer bir örüntü sergilemektedir. Uyku sürecinde beyin edinmiş olduğu bilgileri yavaş dalga uykusunda yeniden oynatıp uzun süreli belleğe taşır.

Uykunun çocuklar için bu kadar önemli bir yeri varken onların tüm bakımından sorumlu olan yetişkinler için de öneminden bahsetmemek olmaz.  Yorgun bir ebeveynin aşağı yukarı neler yaşayabileceğini hayal etmemek zor olmamalı. Yorgun ve uykusuz bir ebeveyn için sağlıklı yemek ve onlarla ilgilenmek gibi çocuklarının en temel gereksinimlerini karşılamak bile bir çile haline gelebilir.  Ebeveynler tüm bunları yapmakta zorlandıkça da olumsuz sonuçların daha çabuk bir kısır döngüye dönüştüğünü görmek mümkündür.

   Hayatın hızla artan temposunda sakin ve dingin bir uyku rutini oluşturmak, telefon/televizyon ışıklarından yattığımızı yeri arındırmak, serin ve loş bir oda oluşturmaya çalışmak kaliteli bir uyku için iyi bir başlangıç olacaktır.

Yetişkinler ve çocuklarımız için güzel uykular…    

 Uzm. Psikolog Nur SAĞIROĞLU / Terapi Enstitüsü / Beylikdüzü / İstanbul