Kişinin bedensel ve ruhsal açıdan zarar görmesine, yaralanmasına veya sakat kalmasına neden olan davranışların hepsine şiddet denir. Toplum içi şiddete yönelik yasal düzenlemeler varken aile içi şiddet gizli kalmakta, yasal yetersizlikler nedeniyle önlenememektedir. “Kocası değil mi? Hem döver hem de sever” düşüncesi nedeniyle doğal bir olay olarak kabul edilmektedir. Tüm dünyada ve her sosyoekonomik seviyede görülmektedir. Eşe (çoğunlukla kadına), çocuğa ve beraber kalan yaşlıya şiddet uygulaması şeklinde olmaktadır. Psikiyatrik hastalarda tespit edilen fiziksel ve cinsel şiddetin %90’nı aile bireyleri tarafından yapılmaktadır. Şiddete maruz kaldığını mağdurların %35’i söyleyebilmekte ve söyleme süreleri 2-7 yılı bulmaktadır. %80 mağdur “yapacak fazla bir şey yok” düşüncesi ile çaresizliği kabul etmektedir.
Nedenleri: 1. Biyolojik nedenler:
Erkeklik hormonlarının (testosteron gibi) etkisi
Şizofreni, paranoid bozukluk gibi psikiyatrik hastalıklar
Antisosyal veya narsistik kişilik bozuklukları
Alkol ve madde kullanımı
Dürtü kontrol bozuklukları
Psikolojik nedenler:
Duygusal baskı ve sorumluluklardan kurtulma
Hayal kırıklıkları için çıkış yolu bulma
İsteklerini gerçekleştirme
Empati yeteneğinin olmaması
Aile içi şiddetin olduğu bir ailede büyüme
Sosyal nedenler:
Şiddet uygulamasına maruz kalma (şiddet öğrenilen bir davranıştır)
Toplum tarafından paylaşılan bir değer yargısı olması (“kızını dövmeyen dizini döver”, “kadının karnından sıpayı, sırtından sopayı eksik etmeyeceksin” anlayışları ve annesini, kız kardeşini döven erkek çocuğunun itibar görmesi gibi)
İletişim becerilerinin yetersizliği (duygular ifade edilemez, şiddete başvurulur)
Hatalı namus ve ahlak anlayışları (namus cinayetleri)
Yoksulluk ve eğitimsizlik
Ekonomik bağımlılık (kadında)
Kadının mesleğinin ve gelirinin daha iyi olması
Şiddetin seyri: Ruhsal bağların oluşumu sonrası ortaya çıkar (çoğunlukla balayı döneminden sonra). İlk şiddet eylemi şiddet olarak algılanmaz, ancak şiddet artma eğilimi gösterir. Duygusal bağlar zayıflar, mağdurda korku (boşanma halinde daha büyük bir şiddetle karşılaşma korkusu) ve utanma (çevrenin ve ailesinin muhtemel tepkileri nedeniyle) duyguları gelişir. Yıkıcı bir evlilik ve hapis hayatı yaşanır. Şiddette en ciddi maliyet boşanmanın gerçekleşmesi olduğu için şiddetin dozu artırılarak boşanma engellenir
Şiddette kısır döngü: Kişide gerginlik artar, patlama görülür, daha sonra özür diler. Ancak “her özür dilemenin arkasından daha büyük şiddet uygulaması” gelir. Sonuçta sonu gelmeyen bir kısır döngü ortaya çıkar.
Şiddete başvuran kişide görülen bazı özellikler:
Eşinin davranışlarını kontrol etme isteği
Kıskançlık
Kendi ihtiyaç ve isteklerinin daha önemli olduğuna inanma
Alınganlık
Gerçekçi olmayan beklentiler
Düşük benlik algısı
Sorunları için başkalarını suçlama eğilimi
Ani duygusal tepkiler
Dürtüsellik
Yanlış davranışlarını kabul etmeme
Şiddetin çeşitleri:
Fiziksel şiddet: Sarsma, hırpalama, dövme, hapsetme, silahla yaralama, öldürme
Duygusal şiddet: Bağırma, hakaret etme, küçük düşürme, tehdit etme, iletişimi yasaklama, ruh sağlığını bozucu tüm eylemler
Ekonomik şiddet: Çalışmanın engellenmesi, zorla çalıştırma, gelirine el koyma
Cinsel şiddet: Evlilik içi ırza geçme (kişinin rızası olmadan cinsel ilişkiye zorlama), başka kişilerle cinsel ilişkiye zorlama, cinsel yönden aşağılama, cinsel organlara zarar verme
Şiddetin sonuçları:
Fiziksel sonuçları: Organ yaralanmaları, kalıcı sakatlanmalar, ölüm, büyüme ve gelişme geriliği
Ruhsal sonuçları: (Daha önemlidir; tedavisi zordur ve uzun süre etkilidir.)
Depresyon,korku bozuklukları,kişilik bozuklukları,alkol ve madde bağımlılığı,intihar eğilimi,şiddet eğilimi,cinsel işlev bozuklukları,uyku bozuklukları
Sosyal sonuçları: Beden ve ruh sağlığı bozuk bir toplum meydana gelir (cinayetlerin ve intiharların arttığı bir toplum vb).
Depresyon Şiddeti önlemede yapılması gerekenler:
Toplumsal ve bireysel eğitimler: şiddetin ne olduğunun anlatılması
Yanlış toplumsal anlayışların düzeltilmesi
Danışmanlık hizmetlerinin sağlanması
İlgili bireylerin psikiyatrik tedavilerinin yapılması
Toplumsal örgütlerin aktif çalışması
Yasal düzenlemeler (şiddet uygulayana uygulanacak cezaların caydırıcı olması vb.)
Yazılı ve görsel medyada şiddeti öğretici yayınların engellenmesi.